03 December 2005
Vandaag, zaterdag 03 december ga ik dan ook naar haar begrafenis. Ik kende Nomawethu niet zo heel erg goed, maar toch wilde ik graag naar haar begrafenis, mede omdat het voor mij natuurlijk interessant is om een traditionele klik-hosa begrafenis mee te maken.
De ceremonie begint bij de overledene thuis, in dit geval in Langa. Familie leden en vrienden houden speeches en toespraken, maar omdat dit allemaal in het klik-hosa is gaan Theo en ik hier niet naar toe, omdat wij er toch niets van zouden begrijpen.
Nomvuyo gaat wel al naar deze plechtigheid toe.
Iets voor 11u voegen Theo en ik ons met mijn beetle tot de gigantisch lange processie die het lichaam van haar laatste woning naar de kerk brengt.
In Nederland is de processie meestal niet heel erg lang, slechts een aantal auto's met familie leden en vrienden. Hier in Langa echter lijkt de hele community uitgelopen, en zeker 30 tot 40 auto’s zitten volgepropt met mensen
die allemaal de grote witte mercedes volgen naar de katholieke kerk waar de plechtigheid vervolgt zal worden.
De katholieke kerk in Langa, genaamd St Antony’s, is een mooi en simpel kerkgebouw. Van binnen zijn alle muren spier-wit, en de glas en lood ramen zijn relatief simpel ingelegd.
Geen overdreven grote heilige beelden, geen grote schilderijen die de kruistocht van Jezus Christus afbeelden langs de muur, echt een simpele kerk. Aan het einde van de ruimte staat het altaar in een soort koepel.
Aan de achter wand hangt een groot kruis met Jezus eraan, en 2 heiligen beelden naast het kruis. Behalve het kruis hangen twee grote paarse lappen doek waar spreuken op geschreven staan.
De kennissen vrienden en verre familie zoeken als eerste een plaats op de houten banken waarna onder een prachtig gezang de kist naar binnen word gedragen, gevolgd door de familie van Nomawethu.
Tijdens de gehele dienst word heel erg veel gezongen, allemaal in klik-hosa. Ik heb geen flauw idee waarover gezongen word, maar door de emoties van mensen tijdens het gezang en de gezichtsuitdrukkingen word ik zelf helemaal droevig van het geheel.
Er is een soort van aanvoerster die verzoeknummers inzet en het ritme op een kussentje aangeeft voor de rest. De hele kerk zit vol met mensen en iedereen zingt mee… Door alle emoties die ik voel en hoor is het gezang nog mooier als wat ik een paar weken geleden in een andere kerk in Langa heb gehoord.
Ik sta zelf op het punt om in tranen uit te barsten van alle mooie nummers als er opeens een soort feestnummer in word gezet. Mensen gaan staan en beginnen te dansen tijdens het zingen.
Het is geen disco nummer of iets, maar wel best opzwepend. Een groepje mensen loopt al dansend naar de kist en blijven daar even omheen dansen… Theo verklaard mij met de prachtige woorden:
“In Holland we would grief for her death, here in South Africa people celebrate her life!”. Op zich is dit natuurlijk een veel logischere manier van verwerken. In Nederland is iedereen droevig
en mensen zijn soms zelfs gemaakt droevig omdat dat beleefd is tegenover de naasten van de overledene. Stel je nu voor dat je elke week een begrafenis had van een vriend of familielid, je zou kapot gaan aan al het verdriet dat je zou moeten verwerken.
Hier hebben mensen een betere manier gevonden om afscheid te nemen van hun naasten en proberen er een mooi afscheid van te maken. In de weken tussen het overlijden van de persoon en de begrafenis ervan word er dag en nacht gebeden en getreurd door familie en vrienden,
maar de begrafenis moet een mooie afsluiter zijn voor iedereen. (Elk lichaam word in deze cultuur gebalsemd zodat de begrafenis tot zelfs 2 weken na het overlijden kan worden uitgesteld) Iedereen is oprecht, niemand faked zijn of haar emoties…
Na een aantal liederen doet de priester zijn praatje. Anders dan dat ik gewent ben (in hoeverre ik kerk ervaring heb) komt het op mij meer over als een aanstaand president die zijn aanhangers opzweept.
Hij praat snel, luid en heeft een strenge uitdrukking op zijn gezicht en omdat het wederom in klik-hosa is heb ik geen idee waar hij het over heeft, maar de mensen in de kerk knikken, en regelmatig hoor je iemand ‘yes!’ roepen.
Na de toespraak van de priester en nog een aantal liederen is het tijd om de kist naar de begraafplaats te brengen. In een lange stoet volgen de auto’s de witte mercedes naar de andere kant van langa, naar een smalle lange plaats,
waar zich in lange rijden graven bevinden. De meest graven zijn heel erg simpel, slechts een hoop met aarden met een houten kruis erop en Theo verteld dat het in de klik-hosacultuur normaal is om pas na 5 of zelfs 10 jaar na het overlijden
van een persoon een mooie grafsteen te plaatsen bij het graf. Dit heeft zoals ik – en met mij vast vele anderen – zou verwachten niet met financiën te maken maar simpelweg om het feit dat het plaatsen van de grafsteen een soort herdenkingsceremonie is aan de overleden persoon.
De begraafplaats is een lang veld, maar gek genoeg vinden er drie begrafenissen tegelijkertijd plaats met slechts een paar meter tussen elk nieuwe graf. Dat betekend dat de verschillende groepen mensen constant door elkaar heen aan het blèren zijn.
Zo ook als na een aantal liederen de priester een toespraak houd aan de voet van Nomawethu’s graf voordat de kist naar beneden gelaten word, een volgende begrafenis stoet met luid gezang een paar meter naast Nomawethu’s graf tot stilstand komt, waardoor ik mij niet kan voorstellen dat iemand van onze groep de priester heeft kunnen verstaan.
In Nederland zien de mensen nooit het daadwerkelijke begraven van de overleden persoon. De kist word in het graf gelaten, en de droevige bezoekers worden vriendelijk verzocht om de begraafplaats te verlaten, waarna het graf later door anderen zal worden dichtgemaakt.
Hier in zuid Afrika gaat dat anders. Wanneer de kist op de bodem van het graf tot stilstand is gekomen worden er weer nieuwe liederen ingezet (waardoor de mensen van de begrafenis naast ons waarschijnlijk hun priester niet meer kunnen horen)
en de jongen mannen van Nomawethu’s familie scheppen zelf in pak het graf dicht.
Als afsluiter van het graf mogen alle bezoekers een handje zand over het graf strooien waarna het niet de bedoeling is dat je mensen gaat condoleren met je vieze handen. De groep splitst zich weer
op in het grote aantal auto’s en we rijden terug naar het huis van Nomawethu waar iedereen volgens klik-hosatraditie zijn/haar handen schoon wast.
Omdat een begafenis veel tijd in beslag neemt en ieder mens nu eenmaal moet eten, word er voor iedereen lunch geserveerd. Traditionele Mg-klik-usho (iets wat officieel van mais gemaakt te zijn, maar absoluut niet naar mais smaakt) met vlees.
Een lekkere lunch waarna Theo, Nomvuyo en ik om 14.30u het gezelschap verlaten en ik terug naar de stad ga.
Ik besluit nog even naar Waterfront te gaan om te zoeken naar een bepaald boek, en een panty te kopen voor mijn sexy cornrows (ingevlochten haren) om in te slapen.
Wanneer ik in de ruim 30 graden over het grote plein langs de haven loop op weg naar een terras om mijzelf te trakteren op een lekkere cappuchino (Die natuurlijk nooit zo lekker zijn als die van mij papa thuis op de ysvogel) worden er overal kerstnummer gedraaid en voor
het eerst dit jaar hoor ik de oude klassieker ‘Last Christmas’ van Wham voorbij komen. Het blijft een vreemde ervaring, het voelt alsof er iets niet klopt, ik heb het bloed heet, wrijf de zweetdruppeltjes van men voorhoofd terwijl ik naar de kerstnummers luister, en de begrafenis van vanmorgen tot me door laat dringen…
<<< Terug naar het Dagboek
|